ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ ΣΤΑ ΡΙΖΙΑ ΕΒΡΟΥ

Στα Ρίζια, όπως και στα περισσότερα χωριά του Έβρου και της Θράκης, η Κυριακή των Βαΐων ήταν ιδιαίτερα σημαντική μέρα, κυρίως για τα κορίτσια του χωριού.
Πρωί-πρωί της Κυριακής, ξεκινούσαν για να γυρίσουν τη Βάια. Ήταν μια αυτοσχέδια κούκλα που την έφτιαχναν με το «γλιτίρι» (μακρύ κομμάτι στρόγγυλου λεπτού ξύλου που κατέληγε σε σχήμα «Λ» λάμδα). Στο σχήμα λάμδα(Λ) του «γλιτιριού» έβαζαν μια πετσέτα στριφτή και την κάλυπταν με το «μαχραμά» (είδος μαντήλας) για να σχηματιστεί το κεφάλι. Ύστερα μ’ ένα μολύβι ζωγράφιζαν μύτη, στόμα, φρύδια και μάτια για να ζωντανέψουν το πρόσωπο της Βάιας.

Λουλούδια από την εκκλησία στόλιζαν το κεφάλι της.
Κατόπιν ένα ξύλο δένονταν σφιχτά στο στρογγυλό ίσιο μέρος του «γλιτιριού», κοντά στο κεφάλι, ώστε να σχηματιστεί σχήμα Σταυρού για να γίνουν τα χέρια της Βάιας.
Μέρες πριν, τα κορίτσια φρόντιζαν να βρουν φουστάνια από μικρομάνες για να ντύσουν την αυτοσχέδια κούκλα τους. Κι η έννοια τους ήταν μεγαλύτερη, να τη στολίσουν και να τη ντύσουν όμορφα έτσι ώστε να είναι η καλύτερη. Το Σάββατο του Λαζάρου το απόγευμα (αποβραδύς) μαζεύονταν όλα τα παιδιά σε κάποια σημεία του χωριού (στην εκκλησία και σ’ άλλα μεϊντάνια) για να «δείξουν» την δική τους Βάια και να παραβγεί από τις άλλες σε ομορφιά. Ύστερα τις έστηναν όρθιες μες το σεντούκι με τ’ αλεύρι μέχρι τα χαράματα της επόμενης μέρας.
Νύχτα ακόμα, δύο-τρία κορίτσια μαζί, συνοδευόμενα από ένα μικρό αγόρι, το «φυλαχτάρη», φτιάχναν μια παρέα και ξεκινούσαν να επισκέπτονται τα σπίτια του χωριού με τη Βάια στα χέρια. Έλεγαν τραγούδια της ημέρας καθώς το έθιμο απαιτούσε: «Βάια, Βάια του Βαϊού..», «Ένα μικρό μικρούτσικο, σαββατογεννημένο..», «Αρχοντς μι την αρχόντισσα..» κι άλλα πολλά, ανάλογα με την οικογένεια και τα μέλη της.
Λόγια ίδια με αυτά που λέγονταν στα Κάλαντα των Χριστουγέννων με διαφορετικό όμως αυτή τη φορά ρυθμό.

Οι νοικοκυρές έδιναν στα κορίτσια αυγά, ξερά φρούτα και καμιά φορά και λεφτά, «για το καλό». Κι όταν χτυπούσε η πρώτη καμπάνα για την εκκλησία, τα κορίτσια κουρασμένα αλλά αρκετά ευχαριστημένα μοιράζονταν τα «δώρα τους» απ’ το καλάθι, δίνοντας μερτικό και στο «φυλαχτάρη» κι ευχόταν να είναι και του χρόνου γερά για να γυρίσουν ξανά τη Βάια