ΑΓΙΟΙ ΘΕΟΔΩΡΟΙ

Προχωρώντας στις στενωπούς του Ζωναίου Όρους, κοντά στην Κίρκη, ο επισκέπτης (απαραίτητα με συνοδεία φύλακα) συναντά το σπήλαιο των Αγίων Θεοδώρων.

Το σπήλαιο είναι διαμορφωμένο σε παρεκκλήσι με τα τοιχώματα και το κτιστό του τέμπλο κατάγραφα με θαυμάσιες βυζαντινές τοιχογραφίες.

Αυτές μπορούν να αποδοθούν σε δύο περιόδους: στην πρώτη από τον 11^ο αιώνα, ανήκουν τοιχογραφίες με τα τυπικά χαρακτηριστικά της λεγόμενης «μοναστικής» παράδοσης με την έντονη γραμμικότητα, τη σχηματικότητα, την έλλειψη όγκου, τη μετωπικότητα και αυστηρότητα των μορφών.

Η δεύτερη φάση μπορεί να χρονολογηθεί στο τέλος του 12^ου ή τις αρχές του 13^ου αιώνα και μπορούμε να πούμε ότι βρίσκεται ακριβώς ανάμεσα στις δύο τάσεις, τη γραμμική «κομνήνεια» και την πιο ιδεαλιστική, ανθρωποκεντρική «παλαιολόγεια» ζωγραφική. Στην παλιά Νίψα ο ύστερος μεταβυζαντινός ναός ξεχωρίζει για τους στιβαρούς λιθόκτιστους καμαροσκεπείς θόλους του και τα σπαράγματα τοιχογραφιών που σώζει.