ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΗ

Ήταν η πρωτεύουσα της μεγάλης και εύφορης πεδιάδας των Οδρυδών. Σύμφωνα με την απογραφή του 1920 ήταν έδρα της «Γενικής Διοικήσεως» Θράκης με κατοίκους 49.170. Από τον ρωσοτουρκικό πόλεμο και μετά το 1988-90 έχει κατοίκους 135.000. Αργότερα όμως ο το 1912, ο πληθυσμός της Αδριανούπολης μαζί με τα προάστια Κιρισχανέ, Κιγίκιο και Ιλδιρίμι ανέρχεται σε 101.000 κατοίκους, με 43.000

Μία πόλη, κορυφογραμμή στην πορεία και την ιστορία του Ελληνισμού. Ρίζα του Θρακικού Ελληνισμού. Μητέρα πόλεων της σύγχρονης Ελληνικής Θράκης. Μία πόλη αστραφτερό κόσμημα στα χρονογραφήματα και τις μυθιστορίες, ζώνη πλήρης διαμαντιών, περασμένη στη μέση των Θρακών, βραχιόλι στους καρπούς των ηρώων. ‘Ελληνες, 38.000 Τούρκους, 12.000 Ισραηλίτες, 4.000 Αρμένιους και 4.000 Αθίγγανους, Βουλγάρους και Ευρωπαίους.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Στα μονοπάτια του πολέμου - Η Αδριανούπολη, χτισμένη από τον Αδριανό το 125 μ.Χ. στη θέση της Θρακικής πόλης Ουσκαμάδα, είδε να περνούν οι στρατιές προς την Ανατολή ή τη Ευρώπη, που κατέστρεφαν όσα πλούτη είχε συσσωρεύσει το εμπόριο και η κατασκευή των όπλων. Οι μάχες που έγιναν εκεί και οι λεηλασίες που ακολούθησαν είναι πολλές:

323: Ο Μέγας Κωνσταντίνος απωθεί προς το Βόσπορο τον συναυτοκράτορα Λικίνιο

378: Ο αυτοκράτορας Ουάλης ηττάται από τους Γότθους

586: Οι ‘Αβαροι πολιορκούν την πόλη, αλλά δεν την αλώνουν

814: Οι Βούλγαροι παίρνουν εκδίκηση για την αποτυχία τους εναντίον της Κωνσταντινούπολης, λεηλατώντας την

922 και 1022: Οι Βούλγαροι ξανάρχονται.

1101 και 1147: Οι Σταυροφόροι, καθ’ οδόν προς την Παλαιστίνη, τη λεηλατούν

1204: Οι Λατίνοι της 4^ης Σταυροφορίας την κυριεύουν, αλλά τη χάνουν μετά από ένα χρόνο

1360: Οι νικημένοι Βυζαντινοί εγκαταλείπουν οριστικά την πόλη στους Τούρκους

Προσωρινή πρωτεύουσα.- Ο σουλτάνος Μουράτ Α’ το 1367 μετέφερε εκεί το σεράι του (χαρέμι και ανάκτορο). Ο Βαγιαζίτ ο Κερευνός και ο Μουράτ Β’ κόσμησαν την πόλη με μνημεία και τη χρησιμοποίησαν ως βάση για τις επιχειρήσεις τους κατά της Κων/πολης. Η πολύχρονη αγωνία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας έληξε το 1453 με την άλωση της Πόλης, η οποία το 1458 ορίστηκε πρωτεύουσα. Η επέκταση προς την Ευρώπη αποτελούσε μία από τις κύριε βλέψεις των σουλτάνων και η Αδριανούπολη ήταν ο ιδανικός τόπος συγκέντρωσης των στρατευμάτων πριν από κάθε εκστρατεία. Συχνά οι σουλτάνοι μετέφεραν στην πόλη την αυλή τους ακολουθούμενη από τους ξένους πρεσβευτές που ήταν διαπιστευμένοι στην Πύλη, όπως ο ιππότης Χάσσεϋ, πρεσβευτής της Αγγλίας, που ετάφη εκεί το 1681.

Η παρακμή της πόλης.- Η παρακμή της συνέπεσε με την παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την τύχη των όπλων της στην Ευρώπη. Έκτοτε, η Αδριανούπολη έγινε πεδίο βίαιων συγκρούσεων μεταξύ των Τούρκων, Ρώσων και Βουλγάρων. Σε αυτή συνήφθη και η περίφημη συνθήκη της Αδριανούπολης (1829), τη χρονιά της κατάληψης της πόλης από τους Ρώσους, που καθιέρωσε την ανεξαρτησία της Ελλάδας και την απελευθέρωση διαφόρων ηγεμονιών του Δούναβη.

Μετά το Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1877-1878) κατά τον οποίο π Μεγάλος Δούκας Νικόλαος έφτασε μέχρι τον Αγιο Στέφανο (Γιεζίλκιοϊ),στις πύλες της Κων/πολης, το Συνέδριο του Βερολίνου επέστρεψε την Αδριανούπολη στους Τούρκους. Ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος επέτρεψε τους Τούρκους να ανακτήσουν την Αδριανούπολη που την είχαν χάσει στη διάρκεια του πρώτου πολέμου (1912-19132)

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΗ ΠΟΛΗ

Η Κουμχουριέτ Μεϊντάνι, ή πλατεία της Δημοκρατίας, αποτελεί το κέντρο της πόλης, απ’ όπου μπορεί κανείς να πάει προς όλες τις κατευθύνσεις για να επισκεφθεί την Αδριανούπολη, σήμερα Εντίρνε. Φτάνοντας στην πόλη από την γέφυρα του Τούντζα βλέπουμε να διαγράφεται η γραμμή του ανατολικού μετώπου του τείχους του Αδριανού κατά μήκος της οποίας βρίσκονται τα κυριότερα εστιατόρια. Φτάνοντας στην πλατεία παρατηρούμε, απέναντί μας, τους μιναρέδες του Ουξερεφελί τζαμί, αριστερά ένα γωνιακό πύργο του τείχους της αρχαίας πόλης, που ονομάζεται πύργος του ρολογιού, και δεξιά το δρόμο για την Κων/πολη (Ισταμπούλ). Σε μεγάλη απόσταση φαίνονται οι τέσσερεις μιναρέδες του Σελεμυέ τζαμί, του πιο επιβλητικού και ενδιαφέροντος μνημείου της πόλης.

Το τείχος της ρωμαϊκής πόλης, χτισμένο από την εποχή του Αδριανού, παρουσιάζει το σχήμα ενός παραλληλόγραμμου, του οποίου ο πύργος (του ρολογιού), ξαναχτισμένος από τον αυτοκράτορα Ιωάννη τον Κομνηνό το 1123, καταλαμβάνει τη βορειο-ανατολική γωνία, ενώ η κάθε μια από τις τρεις άλλες γωνίες ενισχύεται από ένα κυκλικό προμαχώνα, εκτός από το νοτιο-δυτικό μέρος όπου ένας δεύτερος πύργος χτισμένος στην όχθη του ποταμού και συνδεδεμένος με το γωνιακό πύργο, έφραξε την παραλία της αριστερής όχθης του Τούντζα. Το βόρειο μέρος του τείχους, που ξεκινάει από τον πύργο του ρολογιού με κατεύθυνση τον Τούντζα, είναι καλύτερα διατηρημένο στο δυτικό τμήμα του. Μία επιγραφή του πύργου του ρολογιού, αφιερωμένη στον Ιωάννη Κομνηνό, καταγράφει τις επισκευές που εκτελέστηκαν το 1123. Οι πύλες των τειχών δεν έχουν ανακαλυφθεί ακριβώς , αλλά μπορούμε να υποθέσουμε ότι η είσοδος της μεγάλης οδού του παζάρ Αλή Πασά, που βρίσκεται στη μέση του Σαρατσιλάρ Καντεσί, είναι μία από αυτές. Αυτή η μεγάλη οδός, καλυμμένη από μια στοά, διασχίζει την περιοχή ενός παζαριού.

Το Ουξερεφελί τζαμί είναι με τέσσερις μιναρέδες, από τους οποίους ο ένας είναι στριφτός και ένας άλλος εφοδιασμένος με χαμάμ, έργο του Σινάν (ΧVI αιω.), που επισκευάστηκε πρόσφατα. Αυτό το τζαμί, τελειωμένο το 1477, επί βασιολείας Μουράτ ΙΙ, έχει μια αίθουσα προσευχής, σκεπασμένη με ένα τρούλο 23 μ. διαμέτρου, που στηρίζεται σε ένα εξαγωνικό τύμπανο, πάνω σε δύο πλάγιους τοίχους και δύο εξαγωνικές μασίφ κολώνες. Από το κυρίως τζαμί προηγείται μία αυλή με εσωτερική στοά σκεπασμένη από τρούλους. Στη μέση της αυλής βρίσκεται ένα συντριβάνι ή πηγή για την κάθαρση . Στο πρωτότυπο, το τζαμί είχε μόνο ένα μιναρέ, αυτόν της βορειο-ανατολικής πλευράς, με δύο γαλαρίες. Οι τρείς άλλοι μιναρέδες χτίστηκαν μεταγενέστερα και ο ένας απ’ αυτούς, αυτός με τις τρείς γαλαρίες, έδωσε στο μνημείο το όνομά του Ουξερεφελί Τζαμί ή τζαμί με τις τρείς γαλαρίες.

Μπεντεσέν, σκεπαστή αγορά κατασκευασμένη επί βασιλέως Μεχμέτ Τσελεμπί μεταξύ 1414 και 1422. Έχει μήκος 63 μ. περίπου, πλάτος 32μ και αποτελείται από δύο οικοδομήματα σκεπασμένα από διαδοχικούς θόλους Είχε τέσσερες εισόδους, μία στην κάθε πλευρά. Το Μπεντεσέν δεν είχε λιγότερα από 50 μαγαζιά, ενώ πολλοί πλανόδιοι πωλητές εξέθεταν τα εμπορεύματά τους έξω απ’ αυτό.

Σελεμιγιέ τζαμί. Μεγάλο αυτοκρατορικό τζαμί, κατασκευασμένο το 1569-1575 επί σουλτάνου Σελίμ ΙΙ, που αποτελεί το αριστούργημα του διάσημου αρχιτέκτονα Σινάν και αποκορύφωμα μιας ολόκληρης ζωής αναζητήσεων στην υπηρεσία της οθωμανικής αρχιτεκτονικής.

Εξ’ αιτίας του γενικού σχήματος στη μέση των δευτερευόντων κτιρίων του, αυτό το τζαμί θυμίζει λίγο το περίφημο Σουλεϋμανιγιέ της Kων/πολης χτισμένο επίσης από τον Σινάν. Του κυρίως τζαμιού προηγείται μια ορθογώνια αυλή που χρησιμεύσει για καλοκαιρινό τζαμί και έχει μια εσωτερική στοά σκεπασμένη από δεκαοχτώ θόλους, που στηρίζονται πάνω στους τοίχους της αυλής και πάνω σε δεκατέσσερες κολώνες, απ’ τις οποίες μερικές είναι αρχαίες, και σε δύο στύλους. Στο κέντρο της αυλής ορθώνεται ένα σιντριβάνι οκταγωνικό, τοποθετημένο κατά τον κύριο άξονα του τζαμιού, ακριβώς απέναντι από την πόρτα που βγάζει στην αίθουσα προσευχής. Αυτή η πόρτα, υπέροχα διακοσμημένη, προέρχεται από το Ουλού τζαμί του Μπίρτζι. Μεταφέρθηκε στο Εντίρνε επί Σελίμ ΙΙ, κομμάτι-κομμάτι. Εξωτερικά, το τζαμί παρουσιάζεται σαν μια αρμονική επιβλητική παράθεση αψίδων και θόλων, που δεσπόζονται από ένα θόλο του οποίου το τύμπανο ενισχύεται από ένα θόλο του οποίου οι τέσσερες μιναρέδες, ραβδωτοί, με τρία μπαλκόνια που υψώνονται σε καθεμιά από τις πτέρυγες του ναού, ενισχύουν περισσότερο την εντύπωση του ξεπετάγματος που αφήνει αυτό το αξιοπρόσεκτο μνημείο.

Αλλά η ευφυΐα του αρχιτέκτονα εκφράζεται ακόμα περισσότερο μέσα από τη θαυμάσια καθαρότητα των γραμμών στο εσωτερικό του κτιρίου. Αυτές σχηματίζονται κυρίως από αψίδες, που υπογραμμίζονται από μια εύστοχη διχρωμία. Μόνο οι αψίδες που στηρίζουν το τύμπανο του θόλου και οι οκτώ στύλοι κανονικών διαστάσεων στους οποίους εντείνονται, φαίνονται να σχηματίζουν τα κύρια μέρη του μνημείου. Όλα τα υπόλοιπα, κυρίως τα τύμπανα ,οι θόλοι και ο κυρίως θόλος μοιάζουν να σχηματίζουν ένα διάφανο γέμισμα. Είναι σίγουρο ότι τα πολυάριθμα παράθυρα, τα χωμένα τόσο στα τύμπανα όσο και στις αψίδες και στο θόλο, συμβάλουν πολύ στο να ενισχύεται αυτή η εντύπωση της διαφάνειας.

Στα δευτερεύοντα κτίρια του τζαμιού υπάρχει και ένα μικρό αρχαιολογικό και εθνογραφικό μουσείο. Ανάμεσα στα αντικείμενα που εκτίθενται στο αρχαιολογικό τμήμα, βρίσκονται οθωμανικές επιτάφιες στήλες, μερικά κομμάτια από γλυπτά ρωμαϊκής εποχής και ο μαρμάρινος τάφος του Γουλιέλμου Χάσσεϋ, πρεσβευτή της Μ. Βρετανίας