....oι δεισιδαίμονες συνήθειες και προλήψεις που επικρατούσαν τότε, όπως παντού, και στις Σαράντα Εκκλησίες ήταν όχι λίγες. Πολλές απ'αυτές βρίσκουμε και σήμερα ακόμη, γιατί έχουν και κάποια βάση ή λογική, π.χ. να μην επισκέπτονται τη λεχώνα τη νύχτα και αυτή να μη βγαίνει μέχρι να σαραντίσει. Είναι λόγοι υγείας. Να και μερικές από τις συνήθειες που υπήρχαν.
Στο σπίτι μας τηρούμε και τώρα αυτό το έθιμο.
Φορούσαν, για το καλό του χρόνου, ένα καινούργιο ρούχο και φρόντιζαν να έχουν επιστρέψει ό,τι δανεικό είχαν τυχόν πάρει.
Τραγουδούσαν ακόμα τις ευχές:
σούρβα, σούρβα, γερο κορμί, γερό σταβρί, σαν ασήμ'
σαν κρανιά, και τη χρόν'γουλ'γεροι και καλόκαρδοι.σούρβα, είναι ξηροί καρποί.
η κρανιά έχει πολύ σκληρό ξύλο.σταβρί, πιθανόν να εννοεί το κεφάλι, το κούτελο.
-από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Θεοφάνεια δε λούζονταν, περιμένοντας να αγιαστούν τα νερά.
Τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, που τα περίμεναν γεμάτοι προσδοκία και για να φάνε ύστερα από τη νηστεία των σαράντα ημερών, έλεγαν τα κάλαντα, όπως παντού. Από βραδύς μαζεύονταν και με όργανα στολισμένα με κυπαρίσσια και αμάραντο, πήγαιναν πρώτα στο σπίτι του παπά, ύστερα στους πρόκριτους και τέλος στους γνωστούς και φίλους.
Το τραγούδι του παπά.
- Σήκω να πας αφέντη μου, και κάτσε στο σκολειό σου,
και πάρ'τ'αργυρομαστραπά και νίψ'το πρόσωπο σου,
και βγάλ'το δροσομάντηλο και νίψου και σφουγγίσου.
Εννιά κλησιές εσήμαναν, τα μοναστήρια ψέλνουν,
και τα μικρά δασκαλικά λένε το Κύριε ελέησον.
Βάλτε κρασί μέσ'στο γιαλί κι'αφράτο παξιμάδι,
και βρέξτε τα χριστιανικά να μας παρηγορήσουν.
Ένα από τα κάλαντα των Χριστουγέννων.
Χριστούγεννα, Χριστούγεννα πρώτη χαρά του κόσμου
και ψες Χριστός γεννήθηκε και κόσμος δεν το νιώσε,
και κόσμος ήταν κόμπιλα και βασιλές ατόσα.
Και ψες εγύριζε ο Χριστός με δώδεκα κλωνάρια,
και κει που πάει κι'ακούμπησε χρυσό δεντρί αξιώθη,
και το δεντρί ήταν Χριστός και τα κλωνάρια άγγελοι
κι αυτά τα πυκνοκλώναρα οι δώδεκα Απόστολοι.
Κι απάνω στη φωλίτσα του περδίκια φωλιασμένα,
και κάτω στη ριζίτσα του πηγάδια και λειβάδια,
και κατεβαίνει η πέρδικα και παίρνει κι ανεβάζει,
παίρνει νερό στα νύχια της και δρόσο στα φτερά της,
δροσίζει, το Χριστό γεννά, παιχνίζει τον αφέντη.
Και μεις τον αυγενίζουμε, πολλή χαρά στον κόσμον.
Η ερμηνεία των παρακάτω λέξεων δίδεται με κάθε επιφύλαξη.
κόμπιλα · κομπαστικός, δοξαστικός.
ατόσα · τρομερός, ακατανίκητος
αυγενίζουμε · ατενίζουμε, λαμπρύνουμε, δοξολογούμε, βλέπουμε καθαρά
Και ένα άλλο.
Κυρά θεοτόκε εκοιλοπόνα
εκοιλοπόνα και παρακάλειε
τους άγιους όλους τους απόστολους
τους απόστολους και αρχαγγέλους.
Αγιαπόστολοι και αρχάγγελοι
βοηθήστε με σ'αυτή την ώρα
τη βλογημένη, τη δοξασμένη.
Ώστε να πάει η μαμά να φέρει
Χριστός γεννάται, ο ήλιος φέγγει
σα νιο φεγγάρι, σαν παλληκάρι.
Ένα της Πρωτοχρονιάς.
Εδώ μας είπαν κι ήρθαμε σε τούτο το νοικοκύρη,
πώχει τα σπίτια τα ψηλά, αυλές μαρμαρωμένες,
έχει και τα παράθυρα χρυσά ακουμπισμένα.
Αφέντη μου, στην τάβλα σου χρυσή καντήλα φέγγει,
χωρίς το τέλι κρέμεται, χωρίς βορριά σειγιέται.
Σα βάλεις λάδι και κέρι, φέγγει την αφεντιά σου,
φέγγει τις δάφνες και δειπνούν, τις ξένοι κι αρμενούνε,
φέγγει και τον αφέντη σου που κάται τρώει και πίνει.
Ασήμια τα τραπέζια σου μάλαμα τα ταψιά σου
μόσχο και δεντρολίβανο μυρίζουν τα φαγιά σου........κάται = κάθεται
--------------------------------------------------------------------------
Από το βιβλίο του Ν. Γιαννακόπουλου "Εν Σαράντα Εκκλησίαις της Ανατολικής Θράκης"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου