Στα τέλη του 7ου αι. π.Χ., Έλληνες άποικοι από τη Σαμοθράκη, κτίζουν στα νοτιοανατολικά παράλια της Θράκης, ανάμεσα στον Ίσμαρο και τον Έβρο, μια σειρά από φρούρια-πόλεις που ο Ηρόδοτος ονομάζει "Σαμοθρηΐκια τείχεα". Οι αποικίες αυτές αποτέλεσαν την περαία της Σαμοθράκης.
Από τα δυτικά προς τα ανατολικά, με επιφύλαξη για την οριστική τους θέση αυτές είναι: η Μεσημβρία, η Ζώνη, η Δρυς, η Σάλη, η Τέμπυρα και το Χαράκωμα. Από αυτές μόνο μία έχει εντοπιστεί και ανασκάπτεται συστηματικά, η Μεσημβρία σύμφωνα με την αρχική άποψη, ή η Ζώνη, σύμφωνα με τα νεότερα ανασκαφικά στοιχεία Βρίσκεται σε απόσταση 20 χιλ. περίπου δυτικά της Αλεξανδρούπολης, στα ανατολικά μιας μικρής πεδιάδας που τη διασχίζει ένας χείμαρρος γνωστός ως Σαπλί Ρέμα. Η πόλη φαίνεται να ιδρύθηκε τον 6ο αι. π.Χ. ενώ έφτασε στο απόγειο της ακμής της στην περίοδο από τους κλασικούς χρόνους μέχρι και τα μέσα του 4ου αι. π.Χ.
Η Μεσημβρία-Ζώνη, όπως και οι υπόλοιπες αποικίες της Σαμοθράκης, αρχικά εξυπηρετούσε τις ανάγκες της μητρόπολης σε αγροτικά προϊόντα και την εμπορική επικοινωνία με τα θρακικά φύλα της ενδοχώρας. Όμως ο αρχικός αγροτικός χαρακτήρας της πέρασε σχετικά νωρίς - ήδη από τον 6ο αι. π.Χ. - σε δεύτερη μοίρα, καθώς οι εμπορικές συναλλαγές και η θαλάσσια διακίνηση αγαθών αποδείχτηκαν ιδιαίτερα ασφαλείς και επικερδείς. Έτσι η πόλη εξελίχτηκε γρήγορα σε σημαντικό εμπορικό κέντρο και γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη κατά τον 5ο και 4ο αι. π.Χ. Την οικονομική ευρωστία της πόλης φανερώνει και το ποσό των δύο ταλάντων που καθορίστηκε για την εισφορά στο ταμείο της Α΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας. Όμως η διείσδυση της αθηναϊκής δύναμης στην περιοχή, η επιβολή στις αποικίες της Σαμοθράκης ενός μάλλον δυσβάστακτου φόρου, καθώς και πιθανόν και γεγονότα για τα οποία λείπουν εντελώς γραπτές ιστορικές μαρτυρίες, οδήγησαν βαθμιαία - από τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. - σε παρακμή και σταδιακή εγκατάλειψη.
Το σκηνικό αλλάζει ριζικά στα χρόνια της μακεδονικής κυριαρχίας (356 π.Χ.) και παγιώνεται με τη ρωμαϊκή κατάκτηση (46 μ.Χ.) καθώς προτιμώνται πλέον οι χερσαίοι δρόμοι που συνδέουν τις μακεδονικές πρώτα, ρωμαϊκές έπειτα αποικίες της ενδοχώρας και έτσι το ενάλιο εμπόριο ατονεί. Ιδρύονται χερσαίες πόλεις με πολιτικο-στρατιωτικό χαρακτήρα που λόγω της γεωγραφικής τους θέσης αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο στη διακίνηση των αγαθών. Η Εγνατία οδός ασφαλώς επιτάχυνε τη φθίνουσα πορεία των παραλιακών αποικιών. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να μαρτύρουν βίαιη καταστροφή της Μεσημβρίας - Ζώνης. Το πιθανότερο είναι ότι στα χρόνια της παρακμής η πόλη σταδιακά εγκαταλείπεται. Με συρρικνωμένη πιά μορφή υφίσταται μέχρι το 200 π.Χ. περίπου, χωρίς να διαθέτει πλέον δική της νομισματοκοπία. Για την περίοδο από το 100 π.Χ. έως και τον 5ο αι. μ.Χ. (πρώτοι βυζαντινοί χρόνοι) έχουμε ελάχιστα μόνο ίχνη που δηλώνουν περιστασιακή κατοίκηση, αγροτικού μάλλον χαρακτήρα.
Η Μεσημβρία-Ζώνη παρουσιάζει την εικόνα μιας ελληνικής πόλης, που ιδρύθηκε σε μια εποχή δυναμικού και φιλόδοξου επεκτατισμού, εδραιώθηκε κάτω από δύσκολες συνθήκες, άκμασε χάρη στο υψηλό πολιτιστικό επίπεδο και την επιχειρηματική διορατικότητα των ανθρώπων της και παράκμασε φυσιολογικά, ακολουθώντας τις εσωτερικές εξελίξεις που σήμαναν τo τέλος του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
Ο αρχαιολογικός χώρος της Μεσημβρίας-Ζώνης ήταν ήδη γνωστός από τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν Βούλγαροι στρατιωτικοί σκάβοντας για επάκτια χαρακώματα, αποκάλυψαν οικοδομικό υλικό και θραύσματα αγγείων που υποδήλωναν την ύπαρξη οικισμού. Το 1966 άρχισε η πρώτη συστηματική ανασκαφή με χρηματοδότηση της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Η έρευνα συνεχίζεται και σήμερα από τη ΙΘ΄ ΕΠΚΑ Θράκης.
Συντάκτης
Πολυξένη Τσατσοπούλου, αρχαιολόγος
πηγη: Υπουργείο Πολιτισμού
Από τα δυτικά προς τα ανατολικά, με επιφύλαξη για την οριστική τους θέση αυτές είναι: η Μεσημβρία, η Ζώνη, η Δρυς, η Σάλη, η Τέμπυρα και το Χαράκωμα. Από αυτές μόνο μία έχει εντοπιστεί και ανασκάπτεται συστηματικά, η Μεσημβρία σύμφωνα με την αρχική άποψη, ή η Ζώνη, σύμφωνα με τα νεότερα ανασκαφικά στοιχεία Βρίσκεται σε απόσταση 20 χιλ. περίπου δυτικά της Αλεξανδρούπολης, στα ανατολικά μιας μικρής πεδιάδας που τη διασχίζει ένας χείμαρρος γνωστός ως Σαπλί Ρέμα. Η πόλη φαίνεται να ιδρύθηκε τον 6ο αι. π.Χ. ενώ έφτασε στο απόγειο της ακμής της στην περίοδο από τους κλασικούς χρόνους μέχρι και τα μέσα του 4ου αι. π.Χ.
Η Μεσημβρία-Ζώνη, όπως και οι υπόλοιπες αποικίες της Σαμοθράκης, αρχικά εξυπηρετούσε τις ανάγκες της μητρόπολης σε αγροτικά προϊόντα και την εμπορική επικοινωνία με τα θρακικά φύλα της ενδοχώρας. Όμως ο αρχικός αγροτικός χαρακτήρας της πέρασε σχετικά νωρίς - ήδη από τον 6ο αι. π.Χ. - σε δεύτερη μοίρα, καθώς οι εμπορικές συναλλαγές και η θαλάσσια διακίνηση αγαθών αποδείχτηκαν ιδιαίτερα ασφαλείς και επικερδείς. Έτσι η πόλη εξελίχτηκε γρήγορα σε σημαντικό εμπορικό κέντρο και γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη κατά τον 5ο και 4ο αι. π.Χ. Την οικονομική ευρωστία της πόλης φανερώνει και το ποσό των δύο ταλάντων που καθορίστηκε για την εισφορά στο ταμείο της Α΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας. Όμως η διείσδυση της αθηναϊκής δύναμης στην περιοχή, η επιβολή στις αποικίες της Σαμοθράκης ενός μάλλον δυσβάστακτου φόρου, καθώς και πιθανόν και γεγονότα για τα οποία λείπουν εντελώς γραπτές ιστορικές μαρτυρίες, οδήγησαν βαθμιαία - από τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. - σε παρακμή και σταδιακή εγκατάλειψη.
Το σκηνικό αλλάζει ριζικά στα χρόνια της μακεδονικής κυριαρχίας (356 π.Χ.) και παγιώνεται με τη ρωμαϊκή κατάκτηση (46 μ.Χ.) καθώς προτιμώνται πλέον οι χερσαίοι δρόμοι που συνδέουν τις μακεδονικές πρώτα, ρωμαϊκές έπειτα αποικίες της ενδοχώρας και έτσι το ενάλιο εμπόριο ατονεί. Ιδρύονται χερσαίες πόλεις με πολιτικο-στρατιωτικό χαρακτήρα που λόγω της γεωγραφικής τους θέσης αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο στη διακίνηση των αγαθών. Η Εγνατία οδός ασφαλώς επιτάχυνε τη φθίνουσα πορεία των παραλιακών αποικιών. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να μαρτύρουν βίαιη καταστροφή της Μεσημβρίας - Ζώνης. Το πιθανότερο είναι ότι στα χρόνια της παρακμής η πόλη σταδιακά εγκαταλείπεται. Με συρρικνωμένη πιά μορφή υφίσταται μέχρι το 200 π.Χ. περίπου, χωρίς να διαθέτει πλέον δική της νομισματοκοπία. Για την περίοδο από το 100 π.Χ. έως και τον 5ο αι. μ.Χ. (πρώτοι βυζαντινοί χρόνοι) έχουμε ελάχιστα μόνο ίχνη που δηλώνουν περιστασιακή κατοίκηση, αγροτικού μάλλον χαρακτήρα.
Η Μεσημβρία-Ζώνη παρουσιάζει την εικόνα μιας ελληνικής πόλης, που ιδρύθηκε σε μια εποχή δυναμικού και φιλόδοξου επεκτατισμού, εδραιώθηκε κάτω από δύσκολες συνθήκες, άκμασε χάρη στο υψηλό πολιτιστικό επίπεδο και την επιχειρηματική διορατικότητα των ανθρώπων της και παράκμασε φυσιολογικά, ακολουθώντας τις εσωτερικές εξελίξεις που σήμαναν τo τέλος του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
Ο αρχαιολογικός χώρος της Μεσημβρίας-Ζώνης ήταν ήδη γνωστός από τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν Βούλγαροι στρατιωτικοί σκάβοντας για επάκτια χαρακώματα, αποκάλυψαν οικοδομικό υλικό και θραύσματα αγγείων που υποδήλωναν την ύπαρξη οικισμού. Το 1966 άρχισε η πρώτη συστηματική ανασκαφή με χρηματοδότηση της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Η έρευνα συνεχίζεται και σήμερα από τη ΙΘ΄ ΕΠΚΑ Θράκης.
Συντάκτης
Πολυξένη Τσατσοπούλου, αρχαιολόγος
πηγη: Υπουργείο Πολιτισμού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου