Ο ΤΥΠΟΣ ΣΤΟΝ ΕΒΡΟ

Ο Τύπος στον Έβρο (1920 -1995)

Όπως είναι γνωστό ο Έβρος βρήκε τη λευτεριά του στα μέσα του Μαΐου του 1920 και ενώ η μικρή τότε Αλεξανδρούπολη προσπαθούσε να συγκροτηθεί σε πόλη, να μαζέψει τον κόσμο της, που είχε φύγει με την κάθοδο των Βουλγάρων το 1913 και να περιθάλψει τους χιλιάδες πρόσφυγες που ήρθαν μετά την καταστροφή του 1922, οι άλλες δύο πόλεις του νομού 'Εβρου, Σουφλί και Διδυμότειχο, ήταν συγκροτημένες και λειτουργούσαν με τα δικά τους ήθη και έθιμα.

Ειδικά το Διδυμότειχο με την μακραίωνη ιστορία του, πρωτεύουσα δύο κραταιών αυτοκρατοριών κάποτε, επί αυτοκράτορας Ιωάννη Κατακουζηνού το 1341 και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας επί Μουράτ του Α'. δέσποζε στη περιοχή πληθυσμιακά. οικονομικά και πολιτιστικά ακόμη. 'Ηταν έδρα Μητρόπολης, μια από τις αρχαιότερες στη λίστα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, έδρα έπαρχου, με ευρύτατες αρμοδιότητες για την περίθαλψη και αποκατάσταση των προσφύγων και έδρα συνοριακού τομέα, δύναμης ενός συντάγματος για τις φρουρές και τα φυλάκια των συνόρων. Είχε γυμνάσιο, το μοναδικό σε όλο τον βόρειο 'Εβρο, τρία δημοτικά και αργότερα ένα νηπιαγωγείο, δύο λέσχες, μια στρατιωτική, όπου γίνονταν πολλές εκδηλώσεις και μια της Δημαρχίας με πολύ μεγάλη σάλα και στο βάθος σκηνή, όπου γίνονταν όλες οι πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις. θέατρα, παραστάσεις, διαλέξεις και χοροεσπερίδες. Ακόμη λειτουργούσε σαν κινηματογράφος. τον χειμώνα μέσα και το καλοκαίρι θερινός στον κήπο της. Η παραγωγή πολύ μεγάλη και το εμπόριο της άνθιζε. ιδίως σιτηρά, κουκούλια και κτηνοτροφικά. Πρέπει ακόμη να πούμε ότι το Διδυμότειχο συγκοινωνούσε σιδηροδρομικά και οδικά με την Αδριανούπολη και οδικά μέσω Ορτακιόϊ με τη Βουλγαρία.

Σ' αυτό το προπολεμικό Διδυμότειχο που σκιαγραφήσαμε την εποχή του μεσοπολέμου, όταν όλα ήταν χειροκίνητα και η δημοσιογραφία στα σπάργανα, όταν δημοσιογράφος σήμαινε μουντζουρωμένα δάκτυλα και μύριζε παντού μελάνι, όπου η κούραση και το ξενύχτι περίσσευε για να προλάβεις και την τελευταία είδηση και η αμοιβή ήταν λίγη, ηθική και υλική, εκδιδόταν δυο εβδομαδιαίες εφημερίδες.

Η μια από τον Γρηγόρη Μήτκα, ο οποίος διατηρούσε βιβλιοπωλείο στην πλατεία της πόλης και ήταν το εντευκτήριο των μορφωμένων, καθηγητών, δασκάλων, που ήταν πάρα πολλοί λόγω της μεγάλης περιφέρειας, υπαλλήλων και άλλων. Είχε τίτλο Θράκη με μεσαίο σχήμα, άλλοτε δισέλιδη και άλλοτε τετρασέλιδη, με αποκλειστικότητα στα πολιτικά και τοπικά θέματα. ιδίως δημοτικά και οικονομικά. Έκλεισε το 1934, όταν ο εκδότης της διορίστηκε Γενικός Γραμματέας του Δήμου Διδυμοτείχου, η παρουσία του οποίου ήταν αρκετά σημαντική.

Η άλλη, του Γεωργίου Αποστολίδη, είχε τα γραφεία της στην επάνω αγορά, ανεβαίνοντας το φρούριο —Καλέ το λέγανε και τους γνήσιους Δημοτιανούς Καλελιώτες— εκεί προς το γυμνάσιο και τη Μητρόπολη, και βασικά ήταν λιγώτερο βιβλιοπωλείο και περισσότερο τυπογραφείο.

Τίτλος της 'Εβρος, εβδομαδιαία σε μικρό σχήμα, δισέλιδη ή τετρασέλιδη ανάλογα με τα γεγονότα, με καλή κυκλοφορία στην ενδοχώρα, γιατί είχε πολλά κοινωνικά και αθλητικά. Διέθετε και αθλητικό συντάκτη. Η γυναίκα του συγχωρεμένου πια Αποστολίδη, η κυρία Ελένη, ήταν παιδαγωγός και είχε καλή πένα και βοηθούσε σημαντικά. Υλικό υπήρχε πολύ, γιατί ανάμέσα στο Διδυμότειχο και στο Σουφλί επικρατούσε ποδοσφαιρική αντιζηλία αλλά και πολιτιστική. Ομηρικοί καυγάδες γίνονταν, που έδιναν αφορμές για πολλά σχόλια και άφθονο χιούμορ και χαρακτηρισμούς. Το ίδιο συνέβαινε και με την Ορεστιάδα αλλά για οικονομικούς λόγους. Η κοινότητα τότε Ορεστιάδας δεν είχε επιβάλλει τον φόρο των εγχωρίων προϊόντων και πουλούσε φθηνότερα και το παζάρι της ήταν σωστό πανηγύρι.

Ο 'Εβρος διέκοψε την κυκλοφορία του με τον πόλεμο και επανεξεδόθη για λίγο διάστημα μεταπολεμικά στην Αλεξανδρούπολη. Επίσης από τον άλλοτε δήμαρχο Διδυμοτείχου κ. Γ. Σπυράκη εξεδόθη το 1964 και λίγο διάστημα η εβδομαδιαία εφημερίδα Η φωνή του Διδυμοτείχου, όπως και ο Παρατηρητής του Αποσ. Βραχιολόγλου, το 1932.

'Οσο για την Ορεστιάδα, μετά τον πόλεμο εξεδόθησαν δυο βραχύβιες εβδομαδιαίες εφημερίδες. Η μια από τον Αλεξανδρουπολίτη Αθαν. Αθανασιάδη με τίτλο Ορεστιάς και η άλλη από τον κ. Γεώργιο Μαυρίδη και τη γυναίκα του με τίτλο Ακριτικά Νέα, και ακόμη ο Αφήκριστος.

Το Σουφλί δεν φαίνεται να είχε εφημερίδα.

Για την Αλεξανδρούπολη τα πράγματα είναι διαφορετικά. Σαν έδρα Νομαρχίας με όλες τις υπηρεσίες και συγκοινωνιακός κόμβος από θάλασσα, στεριά και αέρα, έχει συνεχή ανοδική πορεία, που διακόπτεται με τον πόλεμο και συνεχίζεται μετά από αυτόν. Πόλη με κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, χωρίς αυστηρά ήθη και έθιμα, καθένας είχε αυτά που έφερε από τον τόπο του, δέκτης κάθε καινούργιου, είχε γυμνάσιο και σχολεία με εξαιρετικά φωτεινούς και πατριώτες ανθρώπους που έβαλαν την σφραγίδα τους στην πρόοδο της πόλης, όμως η ίδρυση του διδασκαλείου με τη μεγάλη παρουσία και συμβολή το 1923 του παιδαγωγού και φιλοσόφου αειμνήστου Θεοδώρου Κάστανου, στη μνήμη του οποίου έγινε πρόσφατα τιμητική εκδήλωση, έδωσε μια άλλη πνοή και έβαλε, όπως όλοι λένε, τις βάσεις για την παραπέρα πολιτιστική μας ανάπτυξη αλλά και την δραστηριοποίηση των άλλων διανοουμένων της πόλης.

Ξεκίνησε σαν τριτάξιο στην αρχή, μετά πεντατάξιο και το 1934 έγινε Παιδαγωγική Ακαδημία με πρώτο διευθυντή τον μεγάλο Ευάγγελο Παπανούτσο, μια άλλη σημαντική μορφή που άφησε παρακαταθήκη στα πολιτιστικά του τόπου μας. Οι νέοι δάσκαλοι αποφοίτησαν το 1929-30. Τα προσφυγόπουλα και τα χωριατόπαιδα συμπλήρωσαν τα πολλά κενά των σχολείων κι έγιναν οι πνευματικοί και κοινωνικοί απόστολοι της εξαιρετικά δύσκολης εκείνης εποχής. Όσο για τις εφημερίδες, όλες οι πληροφορίες συγκλίνουν ότι η πρώτη εξεδόθη από τον δικηγόρο Βάϊο το 1922 με το όνομα Φάρος. Ανέκαθεν ήταν το σήμα κατατεθέν της πόλης.

Επίσης από την Νομαρχία 'Εβρου για λίγο καιρό εξεδόθη το περιοδικό Χρόνος.

Σωστές όμως επαγγελματικές εφημερίδες ήταν Η Πρόοδος του ρέκτη Αθανασίου Ζαρδαλίδη, φλογερού δημοκράτη, που έκλεισε με το κίνημα του 1935 και Η φωνή της Θράκης του Χρηστάκη Χρηστίδη, το 1928, με πλούσια κοσμική στήλη μια και ο ίδιος ήταν κοσμικώτατος, η Δυτική Θράκη, στην αρχή με διευθυντή τον Κώστα Αντωνιάδη και στη συνέχεια με τον Βασίλη Νικολαΐδη και τέλος τον Γεώργιο Παπαδόπουλο. Η εφημερίδα Αγών του Βασ. Μαλατάκη, η οποία σαν κυβερνητική το 1935 έβγαινε και σε παραρτήματα μια και δεν υπήρχαν άλλες ειδήσεις και γινότανε ανάρπαστη με μια δραχμή. Ο ίδιος επιχείρησε να βγάλει το Ημεοολόγιο του 'Εβρου, που ήταν τότε της μόδας αλλά έμεινε στα σχέδια και στα χαρτιά. Όλες ήταν εβδομαδιαίες δισέλιδες σε μικρό σχήμα και κυκλοφορούσαν σε όλο τον νομό.

Το 1934 κυκλοφόρησε από τον τιμηθέντα πρόσφατα από το Δημοσιογραφικό Συνέδριο Αθαν. Αθανασιάδη Ο αδιάλλακτος, ο οποίος κατά το κίνημα μετονομάσθηκε Δημοκρατικός αδιάλλακτος και επόμενο ήταν μετά από αυτό να κλείσει. Συντάκτης του ο αποβιώσας ήδη Αντώνιος Παντσίος, ο οποίος ξεχώριζε με τα γκολφ πανταλόνια και τις πολλές δραστηριότητες του. Τερμάτισε τη σταδιοδρομία του μεταπολεμικά σα συντάκτης της Μακεδονίας του Βελλίδη.

Ακόμη την ίδια εποχή ο ανήσυχος Αθανασιάδης εξέδωσε για το νησί τη Σαμοθράκη που είχε την ίδια τύχη. Τέλος μια προσπάθεια να εκδοθεί ημερησία με τίτλο Ηχώ του 'Εβρου απέτυχε.

Το 1936 από τον δικηγόρο Κώστα Καρυωτάκη, πατέρα του σημερινού συμβολαιογράφου, εξεδόθη με τίτλο Πανθρακικά νέα, η οποία με τον πόλεμο έκλεισε και δεν επανεξεδόθη.

Μεταπολεμικά τα πράγματα αλλάζουν καθώς η Αλεξανδρούπολη προσπαθεί να συνέλθει από την κατοχή και τον πόλεμο, ν' ανοικοδομηθεί και να βρει το ρυθμό της.

Από τις παλιές εφημερίδες μόνο η Φωνή της Θράκης του Χρηστίδη επανεκδίδεται, ενώ στη δημοσιογραφική σκηνή παρουσιάζεται από την Μυτιλήνη ο Γεώργιος Κονδύλης, άνθρωπος γεννημένος για δημοσιογράφος, μαθητής του Μυριβήλη και άλλων ονομαστών δημοσιογράφων, η γυναίκα του οποίου ήταν από τον 'Εβρο, και εκδίδει την Ελεύθερη Θράκη, εβδομαδιαία στην αρχή, δισεβδομαδιαία αργότερα με τη βοήθεια και του αδελφού του Νίκου Κονδύλη και τέλος ημερησία, η οποία και σήμερα συνεχίζει την παράδοση υπό τη διεύθυνση του γυιού του δικηγόρου Σταύρου Κονδύλη.

Επίσης από τον Αθαν. Αθανασιάδη εκδίδεται ο Τύπος της Θράκης ως εβδομαδιαία, ο οποίος διέκοψε στον καιρό της χούντας.

Ο Γιάννης Κουρατζής τουριστικός πράκτορας, εκδίδει περιοδικά το Βήμα της Θράκης χωρίς συνέχεια και το 1960 εκδίδεται από τον Ανδρέα Δάγκα ο Επαρχιακός τύπος εβδομαδιαίος αρχικά και ημερήσιος αργότερα και ο οποίος συνεχίζει την έκδοση του και σήμερα από την οικογενειακή του επιχείρηση "Εκδοτική". Τέλος η Γνώμη, από ομάδα εκδοτών συνεταιριστικής μορφής με πρωτεργάτες τους αδελφούς Δούκα, Δ. Χατζόπουλο, σημερινό δήμαρχο Τυχερού, Γιάννη Λασκαράκη μηχανικό, που εδώ και μερικά χρόνια εκδίδει και διευθύνει ο ίδιος την εφημερίδα σαν ημερήσια πλέον, με σημαντική και πλούσια ύλη.

Ακόμη πρέπει να συμπληρώσουμε ότι κατά το 1953 εξεδόθη από τους Γ. Κονδύλη και Α. Αθανασιάδη η ημερησία εφημερίδα Πανθρακική, η οποία τυπωνότανε στηνΚαβάλα στα πιεστήρια της Πρωινής του αειμνήστου Περ. Μπακλαβά, με φιλοδοξία να κυκλοφορεί και να καλύπτει όλη τη Θράκη αλλά λόγω τεχνικών και άλλων δυσκολιών κυκλοφόρησε για ένα μήνα και κάτι. Μετά η εφημερίδα συνέχισε σαν εβδομαδιαία από τον γαμπρό του Κονδύλη κ. Νικ. Βασιλείου, η οποία και συνεχίζει μέχρι σήμερα την έκδοση της με την επιμέλεια της ταπεινότητας μας. Επίσης από την σύζυγο του Βασιλείου κ. Χρυσάνθη εκδίδεται η εβδομαδιαία Ελληνική Θράκη και από τον υιό του Δάγκα το Θάρρος. Επίσης, Η Κραυγή Σαμοθράκης του φίλου Βαφείδη.

Για μικρό χρονικό διάστημα από τον Μ. Πρίνια εξεδόθη με αθλητικό περιεχόμενο Τα νέα του 'Εβρου και από τον Κώστα Φανφάνη ο Κήρυξ της Θράκης.

'Ετσι σήμερα στην Αλεξανδρούπολη κυκλοφορούν τρεις ημερήσιες εφημερίδες, πολυσέλιδες, δυναμικές και με πλούσια ύλη. καλύπτουν όλο τον 'Εβρο και με σημαντική κυκλοφορία και επί πλέον εκτός των παραπάνω εβδομαδιαίων που αναφέραμε ο Μαχητής του συγκροτήματος Κονδύλη, ο Δημοκρατικός 'Εβρος όργανο του τοπικού Κ. Κ. Ε.. το αθλητικό Γήπεδο από τον Δάγκα και από την οικολογική εταιρία Εβρου τα Εβροοίκολογικά.

Ακόμη από το 4ο Γυμνάσιο Αλεξανδρούπολης εκδίδεται εφημεριδούλα με τίτλο Οικολογικά.

Παράλληλα εκδίδονται τα περιοδικά Γνωριμία της Ι. Μητρόπολης Αλεξανδρούπολης που κλείνει τα 16 χρόνια, η Ενδοχώρα με θρακιώτικη ύλη και με προβολή των ντόπιων πολιτιστικών μας πραγμάτων, που έχει ηλικία 7* χρόνων, με κυκλοφορία και στο εξωτερικό, το περιοδικό Εξώπολις που θεωρείται σαν μια συνέχεια του Ενέδρα και αξίζει να μνημονεύσουμε το περιοδικό Θρακική εστία του Τάσου Λυμπόπουλου που εξέδωσε τρία τεύχη.

ΠΗΓΗ: ΕΝΔΟΧΩΡΑ